حلال‌های متداول در زندگی روزمره

یک محلول دست کم از دو جزء تشکیل شده است. جزیی که حل شونده را در خود حل می کند و معمولا درصد بیشتری از محلول را تشکیل می دهد، حلال نام دارد. حلال جزء مهمي از محلول است.  در این مطلب برخی از حلال‌های مهم که با آنها در زندگی روزمره سروکار داریم، معرفی می شوند.

آب

فراوان ترین و رایج ترین حلال شناخته شده آب است. این حلال ترکیب های یونی و کووالانسی بسیاری را در خود حل می‌­کند. محلول هایی که حلال آنها آب است، محلول­‌های آبی(aq)  نامیده می شود. آب و محلول­‌های آبی نقش مهمی در زندگی روزانه دارند. دو سوم بدن انسان را آب تشکیل می دهد. اغلب فرایندهای زیست شیمیایی از قبیل هضم، جذب و سوخت و ساز مواد غذایی در محلول آبی انجام می شود. در صنایع شیمیایی نیز تعداد زیادی از واکنش ها در محیط آبی صورت می‌گیرند.

استون

استون از خانواده کتون­ها بوده و مایعی بی­رنگ و فرار است و به هر نسبت در آب حل می شود. استون جزء حلال‌های پرکاربرد در آزمایشگاه­های شیمی به شمار می آید و حلال مناسبی برای چربی ها، رنگ­ها و انواع لاک‌هاست.

اتانول

بعد از آب، اتانول مهم­ترین حلال صنعتی محسوب می شود. این مایع بی­رنگ و فرار، به هر نسبتی در آب حل می شود. از اتانول برای ضدعفونی کردن زخم­ها و تولید مواد دارویی، آرایشی و بهداشتی نیز استفاده می­‌شود.

هگزان

هگزان مایعی بی­رنگ و فرار است که از نفت خام بدست می­‌آید. همچنین آلکانی با ۶ اتم کربن است (C₆H₁₄) و مولکول‌های ناقطبی دارد. این ماده، حلال بسیار مناسبی برای تعداد زیادی از ترکیب‌های ناقطبی است. هگزان به عنوان رقیق کننده (تینر) در رنگ‌های پوششی کاربرد دارد.

تولوئن

تولوئن (متیل بنزن) مایعی بی­رنگ و آتش­گیر است و یک هیدروکربن آروماتیک به­ شمار می­‌آید. به­ عنوان حلال در صنایع مختلفی چون رنگ و رزین کاربرد دارد و به مقدار زیادی در قطران زغال سنگ یافت می‌­شود. زمانی­که زغال سنگ را در کوره­‌های مخصوص گرما می دهند، مقداری گازهای مختلف از آن خارج می­‌شود و زغال کک همراه مایع سیاه رنگی به نام قطران به دست می آید. در قطران علاوه بر تولوئن، بسیاری از هیدروکربن­‌های آروماتیک مانند بنزن و نفتالن نیز یافت می شود.

در جدول زیر، چند مورد از انواع لکه­‌ها و حلال­های مربوط به آن­ها آورده شده است.

ادامه مطلب