هنرجو | آموزش تخصصی رشته های هنرستان
خداوند قدرت تفکر را به همه انسان ها عطا کرده که با استفاده از آن برای زندگی و پیشرفت خود تصمیم گیری کنند و مشکلات را از پیش روی بردارند. ادوارد دوبونو نویسنده کتاب ارزشمند «شش کلاه تفکر» به هر فردی می آموزد که به افکار خود سر و سامان داده و خلاقانه تر فکر کنند. در این تکنیک به طور کلی با استفاده از شش سبک فکری، موضوع یا مسئله مورد نظر، بررسی می‌شود. برای هر یک از شش سبک فکری یک کلاه با رنگی مخصوص در نظر گرفته شده است. رنگ کلاه‌ها نمایان‌گر طرز تفکر و نگرش افراد به مسئله می‌باشد.
در واقع دوبونو سعي مي‌كند به افرادی كه دور هم جمع مي‌شوند، بياموزد كه تک بعدی فکر نکنند و به تفكر خود وسعت دهند و آنگاه به راه‌های خلاق بيانديشند و با يك هماهنگی مدبرانه نتايج را طبقه بندی كرده و در تصميم‌گيری از آن استفاده كنند. افراد با گذاشتن هر یک از کلاه‌ها بر سرشان، سبک فکری‌شان را براساس رنگ کلاه‌شان تغییر می‌دهند.
سبک فکری هر کدام از کلاه‌های رنگی به شرح زیر است:
«کلاه سفید»
سفيد، رنگی خنثي و منفعل است. كلاه سفيد با موضوعات و شكل‌های انفعالی سر و كار دارد. کسی که این کلاه را بر سر گذاشته، واقعيت‌ها را بدون هيچ‌گونه قضاوتی مورد کنکاش قرار مي‌دهد.
«کلاه قرمز»
رنگ قرمز نشانه خشم، شور و هيجان است. در کلاه قرمز بينش هيجانی و جنبه‌های احساسی و غير استدلالی مد نظر می‌باشد. در واقع این رنگ کلاه ابزار مناسبی برای بيرون ريختن احساسات است.
«کلاه سیاه»
رنگ سیاه نشانه منفي‌نگری و افسردگی است. بنابراین فردی که با این رنگ کلاه در جلسه حضور پیدا می‌کند، جنبه‌هاي منفي و بد بينانه موضوع را ابراز می‌کند.
«کلاه زرد»
زرد نشانه آفتاب و مثبت است. فرد صاحب کلاه زرد جنبه‌های مثبت و خوشبينانه موضوع مورد بررسی قرار می‌دهد.
«کلاه سبز»
رنگ سبز نشانه رويش و باروری است. به همین جهت از کلاه سبز برای ابراز ایده‌ها و راه‌حل‌های جدید و خلاقانه استفاده می‌شود.
«کلاه آبی»
رنگ آبی سرد است. این کلاه کنترل کننده و سازمان دهنده اندیشه‌ها است. کسی که این کلاه را بر سر گذاشته، نظرات بقیه کلاه‌ها را مورد ارزیابی قرار داده و سازمان‌دهي می‌کند.
«مثال از تکنیک شش کلاه»
مدیران یک شرکت تولیدی به این مسئله فکر می کنند که آیا باید یک دفتر جدید بر پا کنند یا نه؟ اقتصاد شرکت روبه راه است و فضای خالی درون شرکت در حال اتمام. آنها تصمیم می گیرند از تکنیک «شش کلاه فکری» برای تصمیم خود استفاده کنند.
وقتی با کلاه سفید به مسئله نگاه می کنند، اطلاعاتی که در دست دارند را تحلیل می کنند. روند پر شدن فضاهای شرکت را که نشان می دهد روبه کاهش سریع است. آن ها پیش بینی می کنند، تا زمانی که دفتر جدید ساخته شود، مطمئناً با کمبود فضا روبه رو خواهند شد. طرح های کنونی دولت اعلام می کند که اقتصاد حداقل در دوره ساخت رشد ثابتی دارد.
با کلاه قرمز بعضی از مدیران فکر می کنند که ساختمان پیشنهادی به هیچ وجه زیبا نیست. با اینکه خیلی اقتصادی است اما کارمندان ممکن است علاقه ای به کار کردن در آن محل را نداشته باشند.
هنگامی که مدیران با کلاه سیاه به مسئله نگاه می کنند نگران این هستند که طرح های هیئت مدیره اشتباه باشد. اقتصاد باید به رکود چرخشی وارد شده باشد که در آن مورد ساختمان شرکت ممکن است برای مدت طولانی خالی باشد. اگر ساختمان مورد نظر زیبا نباشد، آن وقت کمپانی ها تصمیم می گیرند که در یک ساختمان بهتر و زیباتر با همان میزان اجاره بها کار کنند.
با کلاه زرد، فکر می کنند که اگر اقتصاد بالا بکشد و طرح ها به همان صورت باقی بمانند، شرکت بیشترین سود را خواهد داشت.
اما با کلاه سبز این نکته را در نظر می گیرند که آیا باید طرح ساختمان را تغییر دهند تا کمی بهتر شود. می توانند طراحی داخلی آن را کمی دستکاری کنند و با خرید وسائل و لوازم ارازن قیمتی آنجا را بهتر از آنچه هست نشان دهند.
کلاه آبی توسط رئیس جلسه برای حرکت بین روش های فکری مختلف استفاده می شود. ممکن است سایر شرکت کننده های جلسه را از تغییر سبک های مختلف یا نقد ایده های افراد دیگر بازدارد.
«تمرین»
در کلاس تمرین های زیر را با بچه ها انجام دهید:
- با استفاده از تکنیک شش کلاه تفکر، ویژگی های مثبت و منفی مدرسه خود را توضیح دهید.
- با استفاده از تکنیک شش کلاه تفکر، وضعیت شهر بازی محل سکونت خود را مورد بررسی قرار دهید.
